“حمام شیخ” و “حمام تسوجی” معروف به حمام تاریخی شیخ سلماس از جاذبههای ارزشمند شهر سلماس می باشد که در 90 کیلومتری شمال ارومیه و شمال آذربایجان غربی واقع شده است. حمام شیخ در مرکز شهر سلماس و در محدوده خیابان سورهای و خیابان امام این شهر قرار دارد.
حمام شیخ سلماس در زمان حکومت رضاخان توسط مرحوم محمد تسوجی بناشد و در سال 1312 ه. ش مورد بهرهبرداری قرار گرفت. این حمام را حاج مجتبی انتظاری معروف به شیخ اداره می کرد.
قبل از تبدیل سیستم آبرسانی به لولهکشی شهری (تا دهه چهل)، آب حمام تسوجی از دو نهر شهر تامین میشد و با سوخت هیزم گرم می شد. از دهه چهل سیستم آب رسانی تغییر کرد و قسمت تون نیز با سوخت نفت سیاه و گازوئیل راهاندازی شد.
حمام شیخ در زمان حیات حاج مجتبی انتظاری (تا سال1364) دایر بود اما پس از فوت شیخ تعطیل گردید و پس از بازسازی های پنجگانه به مجموعه فرهنگی و هنری تبدیل شد و نمایشگاهِ آثار مردمشناسی گردید.
معماری حمام شیخ سلماس
این حمام حاوی پلانی مستطیلی شکل می باشد. دو درِ چوبی در ضلع جنوبی و یک درب در ضلع غربی دارد. ورودی ضلع جنوب غربی به رختکن عمومی نزدیک است و حمام عمومی و دوشهای خصوصی نزدیک ورودی دیگر تعبیه شده است.
در پی ریزی حمام شیخ، مصالحی نظیرِ سنگهای معدنی، ملات ماسه، و آهک به کار رفته است. دیوارهای بنا نیز تلفیقی از سنگ و آجر به سبک تفلیسی اند.
پیرامون بخش سنگی دیوار، رَجی از آجر به چشم می خورد. هفت گنبد پوششی در حمام تسوجی وجود دارد که بزرگترین گنبد آن، سربینه یا رختکن است. گنبد مرکزی حمام (در بخش سربینه) بر فرازِ هشت ستون سنگی تراشدار قرار گرفته است. ستونها و سرستونها با سرب به هم متصل اند.
ارزش خاص حمام شیخ سلماس
حمام شیخ، تنها اثر باقیمانده از معماری حمامهای سنتی در سلماس می باشد که از سال 1379 ه. ش جزو آثار ملی ایران به حساب آمده است.
مسیر دسترسی به حمام شیخ سلماس: استان آذربایجان غربی، شهر سلماس، خیابان سورهای، حمام شیخ.