دریاچه ارومیه: گنجینه‌ای از طبیعت و تاریخ
دریاچهٔ ارومیه یا دریاچه چیچست، بزرگ‌ترین دریاچه شور داخلی ایران و یکی از جاذبه‌های طبیعی شگفت‌انگیز در شمال غربی کشور است. این دریاچه که میان استان‌های آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی قرار گرفته، تاریخ و زیبایی طبیعی را در خود جای داده است. متأسفانه، سطح آب دریاچه در دهه‌های اخیر به‌طور چشمگیری کاهش یافته و تا سال ۱۴۰۱، ۹۵ درصد از آن خشک شده است.
در سال ۱۳۷۷، مساحت دریاچه حدود شش هزار کیلومتر مربع بود و به عنوان بیست و پنجمین دریاچه بزرگ دنیا شناخته می‌شد. در اوج خود، دریاچه ارومیه در سال ۱۳۷۴ بیش از ۳۲ میلیارد متر مکعب آب داشت و به عنوان بزرگ‌ترین دریاچه آب شور خاورمیانه و ششمین دریاچه بزرگ آب شور جهان شهرت داشت.
آب دریاچه ارومیه از رودخانه‌های زرینه‌رود، سیمینه‌رود، تلخه‌رود، گادر، باراندوز، شهرچای، نازلو و زولا تغذیه می‌شد. جزایر کبودان (قویون داغی)، اشک داغی، آرزو و اسپیر از جمله جزایر مهم این دریاچه بودند. مدیرکل مدیریت بحران آذربایجان غربی در سال ۱۴۰۱ اعلام کرد که طی بیش از دو دهه گذشته، هر سال به‌طور متوسط ۴۰ سانتی‌متر از ارتفاع دریاچه کاسته شده است. با این حال، در ۱۳ آذر ۱۴۰۱ محمدصادق معتمدیان، دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه، بیان کرد که وضعیت این دریاچه رو به بهبود است.
تاریخچه
دریاچه ارومیه تاریخچه‌ای باستانی دارد. در زمان رومیان به آن ماتیانوس و در متون اولیه فارسی، دریاچه اسپوتا گفته می‌شد. در دوره امپراتوری هخامنشیان، این دریاچه نقش مهمی در تمدن ایرانیان داشت و برای حمل و نقل، ماهیگیری و آبیاری استفاده می‌شد. در دوره اشکانیان و ساسانیان، این دریاچه به مرکز تولید نمک تبدیل شد. در دوران اسلامی، دریاچه همچنان منبع مهم اقتصادی با تولید نمک، ماهی و مروارید بود.
در قرن بیستم، به دلیل فعالیت‌های انسانی نظیر استفاده بیش از حد از منابع آب، ساخت سدها و تغییرات آب و هوایی، دریاچه با چالش‌های زیست‌محیطی مواجه شد و شروع به کوچک شدن کرد. با وجود تلاش‌ها برای حفظ آن، دریاچه همچنان در وضعیت بحرانی قرار دارد.
شیمی آب دریاچه
آب دریاچه ارومیه دارای ترکیبات خاصی است که شامل یون‌های Na+، K+، Ca2+، Li+ و Mg2+ است. همچنین Cl−، SO42− و HCO3− از آنیون‌های اصلی آن هستند. غلظت سدیم و کلر در این دریاچه به‌طور قابل توجهی بیشتر از آب دریاهای آزاد است.
حوضه آبریز
دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین آبگیر دائمی در آسیای غربی است و در شمال غرب فلات ایران واقع شده است. حوضهٔ آبریز این دریاچه ۵۱٬۸۷۶ کیلومتر مربع است که بیش از ۳٪ مساحت کل کشور ایران را شامل می‌شود. این حوضه توسط ۶۰ رودخانه سیرآب می‌شود که ۲۱ رودخانه دائمی یا فصلی و ۳۹ رودخانه دوره‌ای هستند. رودخانه‌های زرینه رود، سیمینه رود و آجی چای (تلخه‌رود) از ورودی‌های اصلی به دریاچه ارومیه محسوب می‌شوند.
دشت‌های اطراف این دریاچه، از جمله دشت ارومیه، تبریز، آذرشهر، بوکان و سایر شهرهای مجاور، کانون‌های ارزشمند فعالیت کشاورزی و دامداری در ایران هستند. سد بزرگ مخزنی بوکان نقش مهمی در حفظ این دریاچه تاکنون داشته است.
در ادامه با تصاویر 360 درجه و تور مجازی همراه ما باشید .