محمد بن علی بن ملک داد تبریزی ملقب به شمس الدین یا شمس تبریزی از صوفیان و عرفای سده هفتم هجری می باشد که به سال 582 ه.ق (1180 ه.ش) در تبریز پا به عرصه وجود نهاد و به سال 645 ه.ق در خوی، چشم از جهان فروبست.
شمس تبریزی، فردی ریاضت کش و جهانگرد بود و از هر جهت با مردم روزگارش اختلاف داشت. زندگی اش در پرده ای از ابهام پوشیده شده است. از دیگران متمایز بود؛ بی نام و نشان می زیست و از پذیرش مردم گریزان بود.
وی تحصیلاتی عالی داشت، اما آموخته هایش را از مردم پنهان می نمود و وانمود می کرد فروشنده ای دوره گرد است؛ با بافت سبد و آموزش کودکان روزگار می گذرانید. در اواخر عمر، با مولانا دیدار نمود و راهنمای روحانی وی شد. شمس نگرش مولانا به سلوک و عرفان را متحول ساخت و راه عظمت الهی را نشانش داد.
شمس الدین از کودکی دیدگاههای عرفانی داشت.
استاد معنوی شمس، شیخ ابوبکر زنبیل باف تبریزی بود، اما به پیر خود قانع نشد و جهت تکمیل سلوک معنوی به سیر و سیاحت در آفاق و انفس پرداخت.
شمس تبریزی مدتی نیز نزد “بابا کمال الدین جمدی” شاگردی نمود.
شمس، دانش عمیقی از کیمیاگری، نجوم، الهیات، فقه، فلسفه و منطق داشت اما همه را کتمان می کرد.
شمس بر این باور بود که تصوف آموختنی نیست، بلکه باید آن را از طریق سیر و سلوک یاد گرفت.
آزار و اذیت پیروان مولانا که ناشی از حسادتشان بود، باعث شد تا شمس دو بار به طرز مرموزی ناپدید شود؛ بار اول پسر مولوی و طرفدارانش، با عزت و احترام، شمس را از دمشق به قونیه برگرداندند، ولی بار دوم، خود مولانا به جستجویش شتافت که راه به جایی نبُرد.
شمس، قونیه را به قصد تبریز ترک نمود، اما قبل از رسیدن به مقصد در خوی به قتل رسید.
آرامگاه شمس تبریزی، مدفن عارفی نامی و بزرگ است که از مکان‌های گردشگری و نمادهای جذاب خوی در استان آذربایجان غربی محسوب می شود. در کنار مدفن شمس، مناره ای بزرگ وجود دارد که با شاخ قوچ وحشی تزئین شده است و به برج شمس تبریزی معروف است.
مناره شمس یکی از جدیدترین مناره‌های خارق العاده در ایران است که در شهر خوی از استان آذربایجان‌غربی قرار دارد.
با این که تزئینات معماری زیادی در مناره شمس به چشم نمی خورد، اما برجی جالب و استثنایی است که تمامی بدنه آن با شاخ قوچ پوشانده شده است.
این مناره در کنار آرامگاه شمس تبریزی قرار دارد. غالب روایات، ساخت آن را به شاه اسماعیل اول صفوی نسبت می دهند؛ بر این اساس، شاهِ صفوی بعد از شکاری یک روزه دستور داد کله قوچ‌های وحشی را در نمای بنا به کار گیرند و از ماحصلِ شکارش مناری بسازند.