کلیسای ننه‌مریم: جواهری تاریخی در قلب ارومیه
کلیسای ننه‌مریم، که با نام‌های حضرت مریم، مارت مریم یا شرق‌آشور نیز شناخته می‌شود، یکی از قدیمی‌ترین و بزرگترین کلیساهای ایران و جهان است. این بنای تاریخی در خیابان خیام جنوبی شهر ارومیه قرار دارد و گنجینه‌ای از تاریخ و فرهنگ مختلف را در خود جای داده است.
پیشینه تاریخی
در طول سده‌های گذشته، کلیسای ننه‌مریم به عنوان محلی برای دفن اموات مورد استفاده قرار می‌گرفته است. بر اساس روایات نویسندگان آشوری، مسیحی و مسلمان، این بنا ابتدا یک آتشکده زرتشتی بوده است. گفته می‌شود که در زمان تولد مسیح، موبدان زرتشتی ساکن این معبد، ستاره‌ای درخشان را در حال حرکت به سوی شرق می‌بینند و آن را نشانه‌ای از تولد منجی وعده داده شده می‌پندارند. آن‌ها به اورشلیم می‌روند و پس از بازگشت به ارومیه، آتشکده را به کلیسا تبدیل کرده و دین مسیحیت را در آنجا تبلیغ می‌کنند.
این کلیسا نخستین بار توسط شاهزاده‌ای چینی در سال ۶۴۲ میلادی مرمت شد. در سال‌های ۱۳۴۲ و ۱۳۴۳ نیز مورد بازسازی قرار گرفت. نمای کنونی آن به دوره ساسانی تعلق دارد و در طول تاریخ بارها در اثر جنگ‌ها و حوادث طبیعی دستخوش تغییر و بازسازی شده است.
بنای کلیسا
ساختمان کنونی کلیسای ننه‌مریم با گنبدها، طاق‌ها و پایه‌های خاص خود، به دوره ساسانی بازمی‌گردد. معماری داخلی آن تلفیقی از سبک‌های ساسانی و پارتی است. این کلیسا نه نیمکت دارد و نه جایگاهی برای اعتراف یا وعظ کشیش. ورودی آن کم‌ارتفاع و به صحن باز می‌شود.
در دو سوی دالان ورودی کلیسا، دهلیزهایی با سنگ‌قبرهای نوشته شده قرار دارند که محل دفن روحانیان مسیحی بوده است. این سنگ‌قبرها متعلق به سه تن از رهبران کلیسای شرق‌آشور و یکی از مبلغان کلیسای ارتدوکس روسیه است. در سمت راست محراب، دالانی تنگ و کوتاه وجود دارد که در دیوار راست آن اجاقی دیواری برای پخت نان مقدس تعبیه شده است. در کنار این تنور، حوضچه‌ای سنگی برای غسل تعمید کودکان ساخته شده است.
مرمت‌ها و تغییرات
کلیسای ننه‌مریم بارها مرمت شده و تغییرات مختلفی در آن اعمال شده است. از جمله در سال ۶۴۲ میلادی توسط شاهزاده خانمی چینی به نام بافری مرمت شد و نمای بیرونی آن بارها دستخوش تغییر و بازسازی گردیده است. پشت‌بام کلیسا نیز با شیروانی پوشش داده شده است که این تناسبی با معماری اصلی ندارد.
یکی از ویژگی‌های جالب توجه این کلیسا، فقدان تزئینات ویژه و نقاشی و گچ‌بری است. به دلیل اعتقادات خاص آشوریان، از هر نوع آرایش و تزئین در کلیساهای خودداری می‌کنند.
جمع‌بندی
کلیسای ننه‌مریم به عنوان یکی از کهن‌ترین کلیساهای جهان، نمادی از تاریخ و فرهنگ متنوع ایران است. با وجود تمامی تغییرات و بازسازی‌ها، این بنا همچنان ارزش تاریخی و فرهنگی خود را حفظ کرده و بازدیدکنندگان را به سفری در دل تاریخ می‌برد.
در ادامه با تصاویر 360 درجه و تور مجازی همراه ما باشید .