شهرستان خوی یکی از شهرستان های آذربایجان غربی است که در شمال غربی‌ترین نقطه ایران و در مرز کشور ترکیه قرار دارد. خوی در دشتی وسیع واقع شده و در میان کوههای سر به فلک کشیده محصور شده است به همین جهت به “خوی چوخورو” نیز مشهور است. جاده ترانزیتی ایران – اروپا از ۳۰ کیلومتری آن عبور می‌کند.
پیشینه
یافته‌های باستانشناسی پیشینه سکونت انسان در دشت خوی را به ده هزار سال قبل می‌رسانند، اما آثار مکتوب بازمانده از منطقه متعلق به سنگ نوشته‌ها و گِل نوشته‌های سومری، آشوری و اورارتویی است. آثار درخشان تمدن اورارتویی در جای جای این سرزمین به چشم می خورد.
شهرستان خوی شامل بخش های مرکزی، صفائیه (مرکز بخش زرآباد)، ایواوغلی (مرکز بخش ایواوغلی) و قطور (مرکز بخش قطور) می‌باشد.
خوی، فیرورق، دیزج دیز، ایواوغلی، زرآباد، و قطور شهر‌های شهرستان خوی را تشکیل می‌دهند.
کوه اورین (در زبان ترکی به معنی بزرگ و با عظمت) بلندترین کوه این شهر است که ارتفاعی بیش از ۳۶۵۰ متر دارد و با رودخانه‌ها و چشمه‌هایی جوشان، آب حیات را در رگ‌های شهر به جریان انداخته‌است. “قوتور”، “آغ‌چای” و “قودوق‌بوغان” از مهمترین رودخانه‌های خوی می باشند. خوی با زمستان‌هایی خیلی سرد و برفی، بهارانی خنک، تابستان‌هایی ملایم و گاه معطوف به گرمی و پاییزهایی نسبتاً سرد در شمالی ترین نقطه ایران، هر چهار فصل سال را به نمایش می گذارد.
کوسا، سایاچی، آیین برداشت گندم (تاخیل)، رسم ننه تپه، ختنه پسران (سنت)، طلب باران، روز قوچ، رسم خضر نبی (خیدیر نبی) و… از رسوم دیرینه این شهر است.
تفرجگاه پئره (فیرورق)، زلزله بولاغی، جهنم دره خوی، قولو دره‌سی، ییلاق حاجی بیگ (حاجی بیگ یایلاغی)، قره دره، مامیش‌خان، قریس، دامنه‌های کوه اورین و چشمه های جوشان از دل زمین، بخشی از جاذبه های طبیعی و دیدنی این شهرستان می باشند.
آثاری چون برج شمس تبریزی، پل خاتون، بازار سرپوشیده، خانه کبیری‌ها، مساجد قدیمی (مطلب‌خان، ملاحسن، شاه، حاجی بابا و خان)، کلیساهای سورپ سرکیس و ماهلازان، امامزاده سید بهلول و… بخشی از تاریخ ارزشمند شهرستان خوی به حساب می آیند.
عسل تولیدی خوی از نظر کیفیت، رتبه نخست را در کشور به خود اختصاص داده‌است.
این شهرستان یکی از مهمترین تولید کنندگان تخمه گل آفتابگردان در سراسر کشور به شمار می‌آید و به شهر آفتابگردان مشهور است.
شهرستان خوی با قرارگیری در شاهراهِ ارتباطی ابریشم، نزدیک ترین راه مرزی به کشور ترکیه است. خوی با شهر وانِ ترکیه از طریق بازارچه رازی حدود یک ساعت فاصله دارد. فرودگاه خوی نیز از زیباترین فرودگاه‌های کشور و دروازه مهم توسعه شمال استان می باشد.
